Met deze wet vervalt de verplichting van netbeheerders om nieuw te bouwen bouwwerken op het gasnet aan te sluiten.
Dit onderdeel van de nieuwe wet zal op 1 juli 2018 in werking treden (Stb. 2018, 129). Het tempo waarin de wetswijziging wordt doorgevoerd roept het nodige verzet op. Ontwikkelaars, bouwers (NVB, NEPROM en Bouwend Nederland) en corporaties (AEDES) steunen weliswaar het uiteindelijk vervallen van de gasaansluitplicht. Zij menen wel dat de wet te snel wordt ingevoerd en een goede overgangsregeling ontbreekt.
De in de wet opgenomen overgangsregeling houdt in dat het vervallen van de aansluitplicht bij nieuwbouw niet geldt, indien de omgevingsvergunning op het moment van inwerkingtreding van de wet op 1 juli 2018 al is aangevraagd. Dat roept de vraag op of voldoende rekening is gehouden met het feit dat vergunningen veelal pas worden aangevraagd op het moment dat al koopovereenkomsten zijn gesloten. Het verkoopproces duurt vaak meerdere maanden. Bovendien hebben ontwikkelaars en bouwers weinig tijd gehad om op de wetswijziging te anticiperen. Het amendement waarop de wet is gebaseerd, is pas op 25 januari 2018 ingediend en op 3 april 2018 is de wet aangenomen door de Eerste Kamer. Drie maanden later treedt de wet in werking.
Ontwikkelaars wijzen op feit dat in het regeerakkoord nog werd gesproken over “het eind van de kabinetsperiode”. Eind januari 2018 stond nog de volgende kop in Cobouw Nieuws: ‘Aansluitplicht gas op nieuwbouw, op zijn vroegst begin 2019 uit wet’. Het feit dat de wet nu al op 1 juli 2018 in werking treedt brengt ontwikkelaars in een lastige situatie. Het wijzigen van nieuwbouwplannen zal kosten met zich meebrengen. Eerder gemaakte tekeningen moeten worden aangepast. Overeenkomsten moeten worden opengebroken en de bouwkosten voor gasloze woningen liggen veelal hoger. De vraag is wie die kosten moet dragen. De VNG heeft inmiddels laten weten niet te verwachten dat gemeenten deze kosten zullen compenseren.
Uitzonderingen bij zwaarwegende redenen van algemeen belang
De wet geeft het college van burgemeester en wethouders de mogelijkheid om een uitzondering te maken, indien het college vanwege zwaarwegende redenen van algemeen belang, waaronder begrepen de maatschappelijke kosten en baten, dit strikt noodzakelijk vindt. Er wordt een ministeriële regeling opgesteld om duidelijk te maken wanneer er sprake is van zwaarwegende redenen.
Het is de vraag of deze regeling een afdoende oplossing kan bieden. Ontwikkelaars zullen, zeker de komende periode, van gemeenten verlangen dat zij van de uitzonderingsmogelijkheid gebruik maken. Dat zal de nodige discussie opleveren. Veel gemeenten voeren nu al het beleid dat de voorkeur uitgaat naar gasloos bouwen, al kon dat eerder niet worden afgedwongen. Door de verantwoordelijkheid voor het maken van een uitzondering bij gemeenten te leggen, wordt de deur open gezet voor discussies tussen gemeenten en ontwikkelaars over de verdeling van de kosten. Daar komt bij dat de wettelijke uitzonderingsmogelijkheid naar de letter van de wet slechts kan worden gebaseerd op zwaarwegende algemene belangen en niet op de (financiële) belangen van de ontwikkelaars en kopers. Het is dan ook maar de vraag of gemeenten, zelfs als zij daartoe bereid zouden zijn, rekening kunnen houden met de extra kosten waar ontwikkelaars tegenaan lopen.
Als was gekozen voor een inwerkingtreding van de wet per 1 januari 2019 dan hadden veel discussies voorkomen kunnen worden. Dat had ontwikkelaars en bouwers de tijd gegeven om tekeningen aan te passen, voordat zij het verkoopproces ingaan of tijdig omgevingsvergunningen aan te vragen. Ook installatiebedrijven hadden dan beter kunnen anticiperen op de verder veranderende vraag naar installaties.
Netbeheerders moeten per 1 januari 2019 voldoen aan de nieuwe wetswijziging
Overigens constateren wij dat het nieuwe artikel 10Aa in de Gaswet, dat netbeheerders verplicht om zich te beperken tot de haar in de wet opgedragen taken, pas in werking treedt op 1 januari 2019. Ligt daarin wellicht nog een mogelijkheid besloten dat ontwikkelaars zelf in overleg met netbeheerders tot een oplossing komen? Het is vooralsnog onduidelijk hoe netbeheerders zelf met de wetswijziging zullen omgaan.
