Beslag op crypto valuta

Is beslag op crypto mogelijk?
Cryptocurrencies, zoals Bitcoin en Ethereum, hebben de afgelopen jaren veel aandacht gekregen als investeringsmogelijkheden. In korte tijd zijn ze uitgegroeid tot een belangrijk onderdeel van de beleggingswereld en hebben ze veel beleggers aangetrokken.

Nu een steeds groter deel van vermogens wordt belegd in crypto, rijst de vraag of je ook beslag kan leggen op deze vermogensbestanddelen. Het antwoord op die vraag is – zij het met enkele mitsen en maren – bevestigend.

Opkomst van crypto voor beleggers
In toenemende mate investeren beleggers in crypto’s. Een van de belangrijkste redenen daarvoor is de hoge mate van volatiliteit. De prijzen van cryptocurrencies kunnen in korte tijd sterk schommelen, waardoor er kansen ontstaan voor beleggers om snel winst te maken. Dit trekt vooral aan bij beleggers die op zoek zijn naar hoge rendementen en bereid zijn om risico’s te nemen.

Een andere belangrijke factor is dat crypto’s, in tegenstelling tot traditionele valuta, niet worden gereguleerd door een centrale autoriteit, zoals een bank of overheid. Dit betekent dat de waarde van cryptocurrencies niet wordt beïnvloed door politieke beslissingen of economische factoren zoals rentetarieven. Hierdoor hebben crypto’s het potentieel om een alternatieve beleggingsmogelijkheid te bieden die minder gevoelig is voor de traditionele marktfactoren.

Juridisch kader
Er is geen specifieke Nederlandse wetgeving die toeziet op het beslaan van cryptovaluta. Onder het reguliere beslagrecht is het moeilijk, maar mogelijk om dergelijke beslagen te leggen. Cryptovaluta worden in Nederland namelijk beschouwd als vermogensrechten, wat betekent dat ze – onder bepaalde omstandigheden – in een beslagprocedure kunnen worden meegenomen.

Het leggen van beslag op cryptovaluta gebeurt door een deurwaarder die de digitale wallet, waarin de cryptovaluta zich bevinden, beslaat. De eigenaar kan er daarna niet meer over beschikken. Hierbij is wel belangrijk om vast te stellen dat de digitale assets daadwerkelijk eigendom zijn van de schuldenaar. Het beslag kan worden gelegd in het kader van een strafrechtelijk onderzoek, een civiele procedure of een faillissementsprocedure.

Het is echter belangrijk om op te merken dat de behandeling van een verzoek om cryptovaluta te beslaan complex kan zijn. Zo moet er bijvoorbeeld worden vastgesteld welke specifieke cryptovaluta in een bepaalde wallet aanwezig zijn en moet de waarde van de cryptovaluta op een bepaald moment worden bepaald. Daarnaast moet er ook worden gekeken naar de locatie van de cryptovaluta en wie de feitelijke zeggenschap heeft over deze assets.

Dat valt niet altijd mee, omdat de digitale assets vaak ongrijpbaar zijn. Ze worden niet centraal opgeslagen en zijn moeilijk traceerbaar. Bovendien kunnen schuldenaren hun digitale assets gemakkelijk verplaatsen naar andere wallets, waardoor ze buiten het bereik van het beslag blijven.

Het beslag op cryptovaluta valt vooralsnog onder de algemene regels van het beslag- en executierecht. Er zijn in Nederland dus nog geen specifieke wetten die uitsluitend betrekking hebben op het beslag op crypto’s. Wel wordt er momenteel gewerkt aan Europese regelgeving voor de behandeling van digitale assets, zoals cryptocurrency

Wetgeving Europese Unie
De nieuwe Europese regelgeving voor de behandeling van digitale assets heeft tot doel om een uniforme aanpak te creëren voor het vaststellen van eigendom van digitale assets, het identificeren van wallets en het bepalen van de waarde van digitale assets.

De Europese Commissie heeft in september 2020 een voorstel gepresenteerd voor een nieuwe verordening over markten voor crypto-activa (MiCA). Deze verordening stelt regels vast voor de uitgifte en het aanbieden van crypto-activa en voor de exploitatie van platforms voor de handel in crypto-activa. Hierdoor wordt de bescherming van consumenten en beleggers versterkt en worden de integriteit en stabiliteit van de financiële markten gewaarborgd.

Daarnaast werkt de Europese Commissie aan een voorstel voor een verordening inzake de wederzijdse erkenning van bewijsstukken inzake digitale activa en smart contracts. Deze verordening heeft als doel om grensoverschrijdende juridische geschillen over digitale activa en smart contracts te vergemakkelijken door het gebruik van blockchain-technologie.

Deze nieuwe regelgeving is nodig om de bestaande juridische onzekerheid over digitale assets aan te pakken en om de ontwikkeling van de digitale economie in Europa te bevorderen. Het is echter nog niet bekend wanneer deze nieuwe regelgeving van kracht zal worden.

Jurisprudentie
Zonder specifieke wetgeving, zowel op nationaal, als op Europees niveau, zullen we het voorlopig moeten doen met de jurisprudentie op dit gebied. Er is nog niet veel jurisprudentie in Nederland over beslag op cryptocurrency. Wel zijn er enkele interessante uitspraken waarin dit onderwerp aan de orde is gekomen.

Een voorbeeld is de uitspraak van de rechtbank Amsterdam uit 2018, waarin beslag werd gelegd op bitcoins die waren aangekocht met geld dat afkomstig zou zijn van oplichting. De verdachte in de zaak betoogde dat de bitcoins niet onder het beslag vielen, omdat deze niet fysiek konden worden “beetgepakt” en eigendom niet was overgedragen. De rechtbank oordeelde echter dat de bitcoins wel onder het beslag vielen, omdat deze een economische waarde vertegenwoordigden en op dat moment op naam van de verdachte stonden.

Een andere uitspraak is van de rechtbank Rotterdam uit 2020, waarin beslag werd gelegd op crypto’s in een strafzaak. De rechtbank oordeelde dat de crypto’s onder het beslag viel en dat deze ook mocht worden verkocht om de schade van het slachtoffer te vergoeden. Het belangrijkste argument hiervoor was dat de cryptocurrency een vermogensrecht is en daarmee deel uitmaakt van het vermogen van de verdachte.

Een recentere uitspraak is van het gerechtshof Arnhem-Leeuwarden uit 2021, waarin beslag werd gelegd op bitcoins in een civiele zaak. Het hof oordeelde dat de bitcoins onder het beslag vielen en dat deze mochten worden verkocht om de vordering van de schuldeiser te voldoen. Het hof overwoog dat de bitcoins een vermogensrecht zijn en daarmee een bepaalde waarde vertegenwoordigen die kan worden geïnd.

Al met al lijkt het erop dat cryptocurrency onder bepaalde omstandigheden vatbaar is voor beslag en dat deze ook verkocht kunnen worden om een schuld of vordering te voldoen. Het is echter nog steeds een relatief nieuw en complex vraagstuk, waarover nog niet veel jurisprudentie is gevormd.

Conclusie
Verhaalsbeslag op digitale assets is uitdagend, maar kan veel opleveren. Het is belangrijk dat de deurwaarder goed geïnformeerd is over de mogelijkheden en beperkingen van het beslag op digitale assets. De beslaglegger kan zich het beste laten bijstaan door een advocaat die expert is op dit gebied.