Het Handelsregister wordt beheerd door de Kamer van Koophandel (‘KvK’). Het Handelsregister is de openbare basisregistratie van alle rechtspersonen en ondernemingen in Nederland. De KvK is een zelfstandig bestuursorgaan die haar publiekrechtelijke taken ontleent aan de Handelsregisterwet.
De KvK genereert inkomsten met haar producten en diensten en ontvangt daarnaast een rijksbijdrage van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat, voor zover de inkomsten uit haar commerciële activiteiten te laag zijn.
De KvK heeft in november 2020 nieuwe gebruiksvoorwaarden vastgesteld. Deze nieuwe gebruiksvoorwaarden bepalen onder andere dat ‘service providers’ die namens hun klanten op grote schaal handelsregistergegevens willen opvragen over de databankrechtelijke toestemming van de KvK dienen te beschikken. De KvK verleent aan die toestemming nadere (financiële) voorwaarden. De VZBI (een vereniging van service providers) is het niet eens met de beleidswijziging van de KvK en stelt zich op het standpunt dat de KvK geen databankenrecht heeft op het Handelsregister en begint een bodemprocedure.
In de procedure bij de rechtbank Midden-Nederland draait het om de vragen of het Handelregister een databank is in de zin van de Databankenwet (‘Dw.’) en/of de KvK wel aan te merken is als producent.
De Databankenrichtlijn is in Nederland geïmplementeerd in de Dw. Voor het ontstaan van een databankenrecht moet sprake zijn van voldoende substantiële investering in kwalitatieve of kwantitatieve zin, in de verkrijging, controle of presentatie van de inhoud van de databank. De eerste vraag die de rechtbank moet beantwoorden of daarvan in dit geval sprake is. De rechtbank meent dat gelet op de inspanningen en kosten die zien op het verzamelen en controleren van de gegevens en het ordenen, actualiseren en ontsluiten daarvan in het Handelregister dat de KVK in kwantitatief opzicht voldoende substantieel investeert in het handelsregister. De rechtbank meent dan ook dat sprake is van een databank in de zin van art 1 sub a Dw.
In art. 1 sub b Dw. wordt bepaald dat de producent van een databank degene is die het risico draagt van de voor de databank te maken investering. De ratio van databankrechtelijke bescherming is om degene die substantieel investeert in de inhoud van een databank en het risico van die investering draagt met een databankenrecht de zekerheid te geven dat hij daarvoor wordt vergoed, om zo te stimuleren dat die investering wordt gedaan. Aan het databankenrecht ligt dus een economische rechtvaardigingsgrond ten grondslag.
De rechtbank komt tot de conclusie dat de KvK niet is aan te merken als producent in de zin van de Dw. Zij draagt immers niet het financiële risico van de investering in het Handelsregister omdat in de Handelsregisterwet is bepaald dat de goedgekeurde begrote kosten van de KvK die niet uit haar commerciële inkomsten kunnen worden voldaan, worden gedekt door de Rijksoverheid. Als gevolg van de bijdrage van de Rijksoverheid heeft de KvK ook geen stimulans om investeringen te doen. De KvK heeft geen economische rechtvaardigingsgrond.
Hoewel het op eerste oog evident lijkt dat de KvK producent is van het Handelsregister, komt de KvK toch geen databankrechtelijke bescherming toe. Dat betekent dat KvK dus toegang tot het Handelregister aan de Service Providers moeten bieden op dezelfde voorwaarden als dat zij aan andere partijen toegang biedt. Een terechte uitkomst op basis van de Dw. Daarnaast deel ik deze uitkomst ook omdat mijns inziens het Handelregister door ons allen (lees: belastingbetalers in Nederland) indirect wordt gefinancierd en voor iedere partij die wil deelnemen aan het commerciële handelsverkeer op dezelfde voorwaarden toegankelijk moet zijn.
