Op 4 juni heeft de Tweede Kamer de Energiewet aangenomen.
Deze energiewet moet de Elektriciteitsweg 1998 en de Gaswet vervangen. Die bestaande wetten bieden onvoldoende instrumenten om de energietransitie te faciliteren. Daarnaast moet de nieuwe Energiewet handvatten bieden om het probleem van de netcongestie aan te pakken.
Op steeds meer plekken in Nederland staat netcongestie in de weg aan de realisatie van projecten. Netcongestie kan enerzijds zien op de situatie dat er geen ruimte is op het net voor extra afname van elektriciteit en anderzijds op de situatie dat er geen ruimte is voor extra invoeding. De aard en de ernst van netcongestie is sterk afhankelijk van de capaciteit van de lokale infrastructuur. Netcongestie leidt ertoe dat de netbeheerders eenvoudigweg niet overgaan tot het sluiten van nieuwe Aansluit- en transportovereenkomsten (ATO).
Het probleem van de netcongestie is niet nieuw. Al enkele jaren wordt er vanuit de netbeheerders gewezen op het groeiende probleem. Desondanks lijkt de politiek pas relatief laat in actie te zijn gekomen. In een Kamerbrief van 18 oktober 2023 heeft de Minister voor Klimaat en Energie een plan gepresenteerd om het probleem te lijf te gaan. Het plan bevat een opsomming van de mogelijke oplossingsrichtingen en roept vooral op tot een integrale aanpak.
Allereerst wordt ingezet op het verzwaren van de infrastructuur. Obstakels die daaraan in de weg staan, zoals lange vergunningprocedures moeten worden weggenomen. Er wordt ingezet op meer mogelijkheden voor ontwikkelaars om zelf de aanleg van het net te realiseren.
Ten tweede moeten de netbeheerders instrumenten krijgen om afnemers te dwingen om mee te werken aan netcongestiemanagement. Een deel van deze instrumenten is met de Codebesluiten van 18 april 2024 door de ACM al in de Netcode opgenomen. Het gaat daarbij om een financiële prikkel om minder transportcapaciteit te gebruiken en de introductie van het principe Gebruik Op Tijd Of Raak het Kwijt (GOTORK). De netbeheerders werken bovendien aan nieuwe contractvormen, zonder vaste transportcapaciteit. Tot slot is in dit verband het Prioriteringskader transportverzoeken vastgesteld, dat op 1 oktober 2024 in werking zal treden. Vanaf dat moment zullen zogenoemde congestieverzachters, veiligheidsfuncties en projecten voor basisbehoeften, waaronder woningbouw, voorrang krijgen op de wachtlijst voor nieuwe transportverzoeken.
Ten derde wordt gewerkt aan een aantal (pilot)projecten voor het opzetten van energiecollectieven. De energiegemeenschap krijgt een basis in de Energiewet. Deze energiegemeenschappen zullen op basis van een contract met één leverancier achter de aansluiting verbruik en opwekking met elkaar kunnen “delen”.
Tot slot wordt er gewerkt aan een integraal gebiedsgericht perspectief voor met name woningbouwontwikkeling. Ontwikkelaars zullen niet langer alleen energieneutraal moeten ontwerpen maar ook net(congestie)neutraal. In het ontwerp, de planning, de businesscase en bij de contractvorming zal zorgvuldig rekening moeten worden gehouden met de uitdagingen die netcongestie oplevert.
