Raad van State: intern salderen met bemesting niet meer zonder vergunning

Op 28 mei 2025 zette de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State een streep door een veelgebruikte praktijk bij bouwprojecten op voormalige agrarische gronden: intern salderen met stikstofruimte uit bemesting mag niet langer worden gebruikt om een natuurvergunningplicht te omzeilen. Deze uitspraak (ECLI:NL:RVS:2025:2404) is een verduidelijking van de koerswijziging die de Afdeling op 18 december 2024 inzette in de Rendac-uitspraak. Wat betekent dit voor de praktijk?

Intern salderen en de Rendac-uitspraak: een nieuwe lijn

De Afdeling bouwt voort op de Rendac-uitspraak, waarin werd bepaald dat intern salderen pas aan de orde komt nádat is vastgesteld of een project vergunningplichtig is. Intern salderen wordt namelijk gezien als een mitigerende maatregel, die alleen in de passende beoordeling – dus bij de inhoudelijke beoordeling van de vergunningaanvraag – mag worden betrokken. Dit betekent dat je bij de eerste toets ("de voortoets") alleen mag kijken naar de gevolgen van het nieuwe project zelf, zonder rekening te houden met het stoppen van bemesting of andere salderingsmaatregelen.

De zaak Overduin: wat speelde er?

Het gaat hier om de ontwikkeling van 163 woningen in Egmond aan den Hoef, project Overduin. Het college van gedeputeerde staten van Noord-Holland weigerde de natuurvergunning (de zogenaamde ‘positieve weigering’), omdat het project volgens hen niet tot méér stikstofdepositie zou leiden dan het agrarisch gebruik met bemesting – de zogenoemde referentiesituatie. Die referentiesituatie was gebaseerd op algemene  regels over bemesten.

De Afdeling oordeelt echter dat deze manier van intern salderen niet meer is toegestaan in de voortoets. Het stoppen met bemesten mag niet worden meegenomen om te concluderen dat geen vergunning nodig is. Ook in deze situatie geldt dus dat een natuurvergunning vereist is. De positieve weigering was onterecht en het college moet de vergunningaanvraag alsnog inhoudelijk beoordelen.

Additionaliteitsvereiste: extra onderbouwing nodig

Bij de uiteindelijke vergunningverlening mag intern salderen met stikstofruimte uit bemesting nog wel worden gebruikt. Daarbij geldt wel het additionaliteitsvereiste: gemotiveerd moet worden dat de stikstofruimte die vrijkomt door het stoppen van de agrarische activiteit niet (volledig) nodig is voor natuurherstel.

Deze uitspraak betekent een flinke horde voor nieuwe ontwikkelingen op voormalige agrarische gronden.

Meer informatie?

Heb je vragen of wil je meer informatie? Neem contact op met Zerliene, advocaat publiekrecht.