AI als Gamechanger in Corporate & Commercial Litigation: De Opkomst van de AI-Rechter

De Toekomst van Geschilbeslechting is nu

De inzet van kunstmatige intelligentie (AI) in de juridische praktijk is niet langer toekomstmuziek. Waar AI nu vooral wordt gebruikt als hulpmiddel bij het analyseren van grote hoeveelheden informatie, staat de corporate en commercial litigation praktijk aan de vooravond van een fundamentele verandering. Binnen enkele jaren zullen AI-oplossingen, zoals de AI-rechter, een centrale rol gaan spelen in geschilbeslechting. Dit biedt kansen én uitdagingen voor bedrijven die nationaal en internationaal actief zijn.

De huidige rol van AI in Litigation

Op dit moment gebruiken advocaten AI vooral om efficiënt grote datasets, contracten en processtukken te analyseren. Denk aan tools die automatisch relevante jurisprudentie en literatuur selecteren, of die patronen herkennen in omvangrijke documentatie. Hierdoor kun je sneller tot de kern van een geschil komen en beter onderbouwde keuzes maken in een procedure. Dit verhoogt de kwaliteit van het contractenrechtelijk advies en bespaart tijd en kosten.

De volgende stap: De AI-Rechter als onpartijdige derde

De verwachting is dat binnen 3 tot 5 jaar commerciële contracten standaard een geschilbeslechtingsclausule bevatten die verwijst naar een niet-bindend oordeel van een AI-rechter. In zo'n procedure dienen partijen hun processtukken en relevante documenten digitaal in. De AI-rechter analyseert het dossier, raadpleegt juridische bronnen zoals rechtspraak.nl en relevante literatuur, en formuleert een afgewogen, begrijpelijk oordeel. De AI-rechter kan daarbij heel veel in een zeer kort tijdsbestel. Denk daarbij ook aan het geven van een oordeel naar buitenlands recht.

Dit oordeel zal in eerste instantie niet bindend zijn, omdat partijen in eerste instantie voorzichtig zullen zijn met de gevolgen verbonden aan een AI uitspraak. Toch biedt het partijen ook dan al waardevolle inzichten in de feitelijke en juridische afwegingen die een menselijke rechter waarschijnlijk ook zou maken. Hierdoor ontstaat vaak al in een vroeg stadium duidelijkheid over de aannemelijke kansen en risico's van een zaak. Dit vergroot de kans op een snelle, minnelijke oplossing en voorkomt langdurige procedures.

En ook daarbij kan de AI-rechter dan helpen; mogelijk zelfs als module onderdeel van de procedure. Daarbij geeft de AI-rechter dan een uitspraak en een eerste voorzet van wat op basis van de uitspraak een gewogen minnelijke oplossing is inclusief de daarbij passende afspraken.

Praktijkvoorbeeld: Efficiëntie en oplossingsgerichtheid

Een internationaal handelsbedrijf raakt verwikkeld in een contractueel geschil met een leverancier. Beide partijen willen snel duidelijkheid, zonder direct naar de rechter te stappen. Door de geschilbeslechtingsclausule in het contract wordt het dossier voorgelegd aan een AI-rechter. Binnen enkele dagen ontvangen beide partijen een uitgebreid, juridisch onderbouwd oordeel. Dit oordeel vormt de basis voor een constructief schikkingsgesprek, waarbij al dan niet aan de hand van een AI schikkingsvoorstel, beide partijen hun positie heroverwegen en tot een oplossing komen zonder verdere escalatie.

Juridische overwegingen en impact op de praktijk

Voor bedrijven betekent dit dat contracten en procedures straks opnieuw moeten worden ingericht. Het is dan essentieel om duidelijke afspraken te maken over de rol van de AI-rechter, de status van het oordeel en de vervolgstappen bij onenigheid. Ook zal dan goed moeten worden gekeken welke AI-rechter daadwerkelijk voldoet aan de vereisten van een onafhankelijk oordeel gelijk aan de beginselen die gelden in de rechtspraak. Dat vergt een verregaande mate van transparantie, zowel ten aanzien van de gebruikte algoritmen als de prompts die bij de beoordeling worden ingezet.

Conclusie: Vooruitkijken en voorbereiden

Vandaar dat we deze ontwikkelingen nu al nauwlettend in de gaten houden. Door nu al in te spelen op deze ontwikkelingen, houden we onze kennis up to date en spelen we in op de vraagstukken van morgen.

Meer informatie?

Wil je meer weten over de inzet van AI in contractenrecht en geschilbeslechting? Neem contact met ons op. Samen zorgen we dat jouw bedrijf klaar is voor de toekomst van litigation.