WHOA-akkoord: Hoge Raad verduidelijkt grenzen aan wijziging van schuldeisersverplichtingen

Herstructurering van schulden is voor veel bedrijven een actueel thema, zeker in economisch uitdagende tijden. De Wet homologatie onderhands akkoord (WHOA) biedt ondernemingen in financiële moeilijkheden een krachtig instrument om schulden te herstructureren zonder dat alle schuldeisers akkoord hoeven te gaan. Maar hoe ver reikt de invloed van een WHOA-akkoord op bestaande contracten, met name financieringsovereenkomsten? De uitspraak van de Hoge Raad van 25 oktober 2024 geeft hierover belangrijke duidelijkheid. In dit artikel lees je wat deze uitspraak betekent voor jouw bedrijf, met een focus op contractenrecht, geschillen en internationale handel.

Wat speelde er?

Stel: jouw onderneming heeft een omvangrijke financiering bij een consortium van banken. Door financiële problemen wordt een WHOA-akkoord voorgesteld, waarbij niet alle financiers instemmen. Kan het akkoord ertoe leiden dat een bank verplicht wordt om nieuwe financiering te verstrekken of bestaande kredietruimte onder gewijzigde voorwaarden beschikbaar te stellen, ook als zij daar niet mee instemt?

Dit was precies de kwestie in de zaak rond IHC Merwede Holding B.V. De rechtbank Rotterdam had geoordeeld dat een WHOA-akkoord ertoe kon leiden dat banken verplicht werden om bestaande kredietfaciliteiten voort te zetten, zelfs als de voorwaarden nadelig voor hen veranderden. Rabobank verzette zich hiertegen en stelde dat de WHOA niet bedoeld is om zulke verplichtingen op te leggen.

De kern van de uitspraak

De Hoge Raad heeft nu duidelijk gemaakt dat een WHOA-akkoord wél de rechten van schuldeisers kan wijzigen, maar niet hun bestaande verplichtingen kan verzwaren of wijzigen. Met andere woorden: je kunt als schuldeiser via een WHOA-akkoord niet worden gedwongen om nieuwe financiering te verstrekken of om een bestaande krediettoezegging onder voor jou nadelige voorwaarden gestand te doen. De WHOA is bedoeld om bestaande vorderingsrechten aan te passen, zoals het kwijtschelden van schulden of het uitstellen van betalingen, maar niet om nieuwe verplichtingen te creëren.

Praktijkvoorbeeld

Jouw bedrijf heeft een kredietlijn van €10 miljoen, waarvan €6 miljoen is opgenomen. De resterende €4 miljoen is nog niet benut. Als je in gebreke blijft en een WHOA-akkoord wordt voorgesteld, kan het akkoord niet afdwingen dat de bank verplicht is het resterende bedrag alsnog uit te keren onder gewijzigde voorwaarden. De bank kan dus niet worden gedwongen om méér te doen dan waartoe zij op basis van de oorspronkelijke overeenkomst verplicht was.

Rangorde van schuldeisers: wat mag wel?

De Hoge Raad bevestigt dat een WHOA-akkoord wel mag voorzien in een wijziging van de rangorde tussen schuldeisers, bijvoorbeeld bij de verdeling van zekerheden of bij uitwinning van activa. Dit kan gevolgen hebben voor de positie van jouw bedrijf als schuldeiser, zeker als je te maken hebt met internationale handel en verschillende soorten zekerheden. Let op: wijzigingen in de rangorde moeten voldoen aan de zogenaamde absolute priority rule. Dit betekent dat een klasse van schuldeisers die niet instemt met het akkoord, niet zonder redelijke grond in een slechtere positie mag komen dan bij faillissement.

Juridische overwegingen en gevolgen

De uitspraak van de Hoge Raad brengt belangrijke duidelijkheid voor bedrijven en financiers:

• Beperking van verplichtingen: Je kunt als schuldeiser niet via een WHOA-akkoord worden verplicht tot nieuwe of zwaardere verplichtingen dan in de oorspronkelijke overeenkomst.
  
• Bescherming van contractuele positie: De WHOA biedt bescherming tegen het eenzijdig wijzigen van jouw contractuele verplichtingen.
  
• Rangorde kan wél wijzigen: De rangorde van schuldeisers kan via het akkoord worden aangepast, mits dit zorgvuldig en met inachtneming van wettelijke waarborgen gebeurt.

Voor bedrijven die internationaal actief zijn, is het extra belangrijk om te weten dat de WHOA geen instrument is om buitenlandse financiers te dwingen tot nieuwe verplichtingen. Dit biedt zekerheid en voorspelbaarheid in internationale handelsrelaties.

Wat kun je als bedrijf doen?

• Analyseer je financieringscontracten: Weet welke verplichtingen en rechten je hebt bij bestaande financieringen.
  
• Wees alert bij WHOA-trajecten: Word je geconfronteerd met een WHOA-akkoord, laat dan beoordelen of jouw positie als schuldeiser of schuldenaar wordt geraakt.
  
• Voorkom verrassingen: Neem tijdig contact op met een juridisch adviseur als je betrokken raakt bij een WHOA-procedure of als je financier bent van een onderneming in zwaar weer.

Conclusie

De uitspraak van de Hoge Raad biedt duidelijkheid en bescherming voor zowel schuldeisers als schuldenaren. Een WHOA-akkoord is een krachtig middel om schulden te herstructureren, maar kent duidelijke grenzen.

Meer informatie?

Wil je weten wat deze uitspraak betekent voor jouw bedrijf, of heb je vragen over contractenrecht, geschillen of internationale handel? Neem gerust contact op met ons kantoor voor een vrijblijvend adviesgesprek. Wij denken graag met je mee over de beste aanpak voor jouw situatie.