Procederen: Creativiteit versus procesrisico’s

Als jouw bedrijf of instelling in een juridisch geschil belandt, wil je natuurlijk alle kansen benutten om tot een goed resultaat te komen. In het contractenrecht en bij litigation is het verleidelijk om creatief met procesregels om te gaan, bijvoorbeeld door strategisch te plannen of slimme proceshandelingen te verrichten. Maar waar ligt de grens tussen effectieve processtrategie en risicovol handelen? De recente uitspraak van de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2025:318) biedt hierover belangrijke inzichten. In dit artikel lees je waar je als ondernemer of jurist op moet letten en hoe je voorkomt dat een procedure strandt op een formele fout.

Creativiteit in het procesrecht: waardevol, maar niet grenzeloos

Creatief omgaan met procesregels is niet per definitie verkeerd. Integendeel, in complexe geschillen kan een slimme processtrategie het verschil maken. Denk aan het kiezen van het juiste moment om te dagvaarden, het benutten van voorlopige voorzieningen of het inzetten van alternatieve geschiloplossing. Zulke spitsvondigheden zijn vaak in het belang van een effectieve en efficiënte geschilbeslechting.

Toch zijn er duidelijke grenzen. De wet stelt harde eisen aan termijnen en formaliteiten. Creativiteit mag nooit ten koste gaan van de rechtszekerheid of de geldende procesregels. De kunst is om samen met je advocaat te bepalen waar ruimte is voor strategisch handelen, en waar je strikt de regels moet volgen.

Casus: Intrekken en opnieuw uitbrengen van een appeldagvaarding

Een recent voorbeeld uit de praktijk maakt duidelijk waar het mis kan gaan. Stel: je bedrijf is verwikkeld in een procedure en besluit in hoger beroep te gaan. Je laat tijdig een appeldagvaarding uitbrengen en dient deze correct in bij het gerechtshof. Vlak voor de eerste zittingsdag trek je de dagvaarding echter in, bijvoorbeeld omdat je meer tijd wilt voor overleg of voorbereiding. Later probeer je alsnog een nieuwe dagvaarding uit te brengen, in de veronderstelling dat je het eerdere verzuim kunt herstellen met een zogenaamd herstelexploot.

De Hoge Raad heeft in februari 2025 geoordeeld dat deze handelswijze niet werkt. Als je de dagvaarding tijdig hebt ingediend, maar deze vervolgens intrekt, is het geding niet langer aanhangig. Een herstelexploot – bedoeld om een verzuim te herstellen als je te laat bent met indienen – is dan niet mogelijk. Een nieuwe dagvaarding geldt als een volledig nieuwe procedure. Ben je dan buiten de appeltermijn, dan ben je te laat en word je niet-ontvankelijk verklaard.

"Het hof heeft in rov. 3.2 vastgesteld dat de appeldagvaarding waarin de verhuurder was gedagvaard tegen 28 maart 2023 op 27 maart 2023, derhalve tijdig, bij het hof is ingediend. Op zon geval ziet art. 125 lid 5 Rv niet. Het oordeel van het hof dat het exploot van 11 april 2023 niet kan worden beschouwd als herstelexploot als bedoeld in art. 125 lid 5 Rv, is dus juist."

ECLI_NL_HR_2025_318.pdf, Page 3

Juridische overwegingen: waar ligt de grens?

De kern van deze uitspraak is dat het procesrecht geen ruimte laat voor creatieve oplossingen als het gaat om harde termijnen en formele eisen. De herstelmogelijkheid van artikel 125 Rv is uitsluitend bedoeld voor het geval je te laat bent met het indienen van de dagvaarding, niet voor situaties waarin je een procedure intrekt nadat je wél op tijd was. Door het intrekken van de dagvaarding is de procedure beëindigd en kun je niet meer terugvallen op de herstelregeling.

Dit betekent dat je als bedrijf of instelling altijd goed moet nadenken voordat je een procedure intrekt of uitstelt. Het risico is groot dat je daarna niet meer opnieuw kunt procederen, zeker als de wettelijke termijnen zijn verstreken.

Praktische tips voor bedrijven en instellingen

• Wees zorgvuldig met termijnen: Houd alle proces- en appeltermijnen scherp in de gaten. Een dag te laat kan fataal zijn voor je zaak.
  
• Trek een dagvaarding alleen in na overleg: Overweeg de gevolgen goed en overleg altijd met je advocaat voordat je een procedure intrekt.
  
• Gebruik het herstelexploot waarvoor het bedoeld is: Dit middel is uitsluitend bedoeld om een verzuim bij het indienen van de dagvaarding te herstellen, niet om een ingetrokken procedure te 'repareren'.
  
• Documenteer alle proceshandelingen: Zorg dat je een duidelijk overzicht hebt van alle stappen en communicatie met de rechtbank.

Oplossingsgericht procederen

Creativiteit en strategisch denken blijven belangrijk in het contractenrecht en bij geschillen. Maar het is essentieel om de grenzen van het procesrecht te respecteren. Door tijdig juridisch advies in te winnen en samen met een ervaren advocaat de juiste strategie te bepalen, voorkom je dat jouw zaak strandt op een formele fout.

Conclusie

Spitsvondigheden in het procesrecht zijn niet per definitie verkeerd, maar kennen duidelijke grenzen. De Hoge Raad is helder: alleen een strikt juiste procesgang biedt zekerheid als het gaat om termijnen en formaliteiten.

Meer informatie?

Wil je meer weten over procederen, contractenrecht of heb je advies nodig over een lopend geschil? Neem gerust contact met ons op. Wij denken graag met je mee en zorgen dat jouw belangen optimaal worden behartigd.