Het belang van een zorgvuldig OR-adviestraject

Voor bedrijven en instellingen die in Nederland en internationaal actief zijn, is het essentieel om bij ingrijpende besluiten de juiste juridische procedures te volgen. Dit geldt zeker wanneer het gaat om besluiten die de organisatie en haar medewerkers direct raken, zoals reorganisaties, strategiewijzigingen of het beëindigen van bepaalde onderzoekslijnen. De recente beschikking van de Ondernemingskamer van het Gerechtshof Amsterdam van 14 november 2024 (ECLI:NL:GHAMS:2024:3423) onderstreept het belang van een zorgvuldig adviestraject met de ondernemingsraad (OR). In dit artikel lees je waarom een zorgvuldig OR-adviestraject cruciaal is, welke juridische eisen eraan worden gesteld en hoe je als organisatie geschillen en procedures kunt voorkomen.

Waarom is een zorgvuldig OR-adviestraject belangrijk?

De Wet op de ondernemingsraden (WOR) verplicht ondernemingen om de OR tijdig en volledig te betrekken bij belangrijke besluiten. Dit is niet alleen een wettelijke plicht, maar ook een manier om draagvlak te creëren en risico's op geschillen te verkleinen. Wanneer je als bestuurder een besluit neemt zonder de OR goed te informeren of zonder hun advies serieus te wegen, loop je het risico dat de OR naar de Ondernemingskamer stapt. Dit kan leiden tot vernietiging van het besluit en reputatieschade voor je organisatie.

De casus: besluitvorming bij de KNAW

De uitspraak van de Ondernemingskamer van 14 november 2024 betrof een geschil tussen de ondernemingsraad van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en het bestuur van de KNAW. Het bestuur had besloten tot een geleidelijke uitfasering van wetenschappelijk onderzoek met non-humane primaten, met volledige stopzetting uiterlijk op 1 oktober 2032. De OR was het niet eens met dit besluit en vond dat het bestuur onvoldoende rekening had gehouden met de belangen van de organisatie, de onderzoekers en patiënten, en dat het besluit onvoldoende was gemotiveerd.

De Ondernemingskamer oordeelde dat het bestuur van de KNAW niet in redelijkheid tot het besluit had kunnen komen, omdat het niet inzichtelijk had gemaakt hoe de verschillende belangen waren afgewogen. Het bestuur had vooral gewezen op de wenselijkheid van het besluit, zonder concreet te maken welke belangen precies speelden en hoe deze waren gewogen ten opzichte van de belangen van voortzetting van het onderzoek.

Juridische overwegingen: motiveringsplicht en belangenafweging

De kern van de uitspraak ligt in de motiveringsplicht van de ondernemer op grond van artikel 25 WOR. Als bestuurder moet je bij een adviesaanvraag aan de OR duidelijk maken wat de beweegredenen zijn voor het voorgenomen besluit. Volg je het advies van de OR niet, dan moet je gemotiveerd uitleggen waarom je daarvan afwijkt. Dit betekent dat je expliciet moet ingaan op de argumenten van de OR en inzichtelijk moet maken hoe je de verschillende belangen hebt afgewogen.

De Ondernemingskamer benadrukte dat het niet voldoende is om te volstaan met een principieel standpunt of te verwijzen naar maatschappelijke trends. Er moet een concrete belangenafweging plaatsvinden, waarbij zowel de belangen van de organisatie als die van medewerkers, patiënten en andere stakeholders worden meegenomen. Alleen dan kun je als bestuurder aannemelijk maken dat je in redelijkheid tot het besluit bent gekomen.

Praktische lessen voor jouw organisatie

Deze uitspraak biedt belangrijke lessen voor bedrijven en instellingen die te maken hebben met adviestrajecten en mogelijke geschillen met de OR:

• Zorg voor een volledige en transparante adviesaanvraag: Geef de OR alle relevante informatie en onderbouw je voorgenomen besluit met concrete argumenten.
  
• Weeg alle belangen zorgvuldig af: Breng niet alleen de belangen van de organisatie in kaart, maar ook die van medewerkers, klanten, patiënten en andere betrokkenen.
  
• Ga expliciet in op het advies van de OR: Als je het advies niet volgt, motiveer dan duidelijk waarom en hoe je tot je besluit bent gekomen.
  
• Documenteer het proces: Leg vast welke stappen zijn gezet, welke overleggen hebben plaatsgevonden en hoe de belangenafweging is gemaakt. Dit helpt bij een eventuele procedure.
  
• Voorkom eenzijdige besluitvorming: Een principieel standpunt zonder onderbouwing is onvoldoende. Betrek de OR actief en serieus in het proces.

Wat kun je doen bij een geschil?

Kom je als organisatie toch in een geschil met de OR terecht, dan is het belangrijk om snel juridisch advies in te winnen. De Ondernemingskamer toetst marginaal, maar kijkt wel scherp naar de motivering en de belangenafweging. Een goed voorbereid dossier en een transparant proces vergroten de kans dat je besluit standhoudt in een procedure.

Conclusie

Een zorgvuldig OR-adviestraject is niet alleen een wettelijke verplichting, maar ook een essentieel onderdeel van goed ondernemingsbestuur. Door tijdig en transparant te communiceren, belangen zorgvuldig af te wegen en het advies van de OR serieus te nemen, voorkom je geschillen en procedures.

Meer informatie?

Heb je vragen over het OR-adviestraject, contractenrecht of geschilprocedures? Neem gerust contact met ons op. Wij adviseren je graag over de beste aanpak voor jouw organisatie en helpen je om juridische risico's te beperken.